Nola Hatterman

Tentoonstelling: vaste collectie in het Stedelijk Museum Amsterdam.

Er waait een nieuwe wind in het Stedelijk. De lakmoesproef daarvoor zijn niet de tijdelijke tentoonstellingen, maar de opstelling van de eigen collectie. Verplicht nummer of proeftuin voor smaak- en kennisontwikkeling? Het laatste, blijkt nu. De canon van Cézanne tot en met Karel Appel wordt niet aan de kant geschoven, maar verrijkt met minder bekende werken en kunst in andere technieken. Fotografie, keramiek, sculptuur, hier en daar een meubelstuk, bij elkaar geven ze een tijdsbeeld van honderd jaar moderne kunst dat veelzijdiger en spannender is dan we het in lange tijd hebben gezien. Rudi Fuchs was een meester in het spelen met de collectie, maar wat hij deed in de reeks Coupletten ging steeds om deelpresentaties, facetten van een veel groter geheel.

Het meest verrast werd ik nu door de zaal met werken van onder anderen Charley Toorop en fotografe Eva Besnyö, door de aanwezigheid van Nola Hatterman. Hatterman (geboren in Amsterdam, 1899) werd herontdekt ten tijde van de tentoonstelling Magie en Zakelijkheid 1925-1945, die in het jaar 2000 in het Arnhems museum werd gehouden. Haar schilderij Op het terras (1930) was daar een eye-opener. Het toont een zwarte, Surinaamse man, tiptop gekleed en verzorgd, bij een glas bier aan een cafétafel. Het is van een gaafheid en kleurenrijkdom die in de schilderkunst van die tijd weinig wordt aangetroffen. Het doek maakte nieuwsgierig naar meer.

In Arnhem hing destijds ook een stilleven dat misschien voor kunsthistorici als stijlexempel heel interessant was, maar doods en gekunsteld als compositie. Wat Hattermans caféterras beloofde was schilderkunst naar het leven. Daarvan krijgen we nu in het Stedelijk (waarschijnlijk het enige museum dat werk van haar bezit, misschien een Surinaams museum niet meegerekend) meer te zien, en dat stelt niet teleur. Twee schilderijen (waarvan een mansportret Arbeider heet en een meisje heel terecht Meisje) en een grote tekening, allemaal portretten, allemaal intrigerend en mooi geschilderd. Hatterman lijkt me een boeiend iemand. Zij vertrok, als blanke Nederlandse, in 1953 naar Suriname omdat ze altijd al een voorkeur had voor modellen met een donkere huidskleur. Ze ging voor studie, maar bleef er wonen en kreeg in 1975 de Surinaamse nationaliteit. Ze richtte er een kunstschool op. Ze overleed in 1984.

Wordt het niet eens tijd voor een solotentoonstelling? Ik zeg ja.