Op 2 september 2016 is het tien jaar geleden dat Jo Izaks overleed, thuis in Ruurlo. Op dat moment verzamelden zich in het Dordrechts Museum al de gasten voor de uitreiking van de Wim Izaksprijs 2006. Het was haar prijs, haar stichting, haar levensdoel nadat haar broer Wim in 1989 een einde aan zijn leven had gemaakt. Ze wist wie de prijs zou krijgen, al had ze vanzelfsprekend de jurybijeenkomst op 31 augustus niet mee kunnen maken. Ze heeft er – zo denken de achterblijvers – op gewacht, afscheid nemen zonder die kennis was onverdraaglijk. Die avond kon ik haar bij thuiskomst de uitslag melden. Ze was doodmoe en tevreden dat de dingen waar zij belang aan hechtte door zouden gaan. Die nacht rookte ze haar laatste sigaret. De volgende ochtend trof ik haar in een diepe slaap waaruit ze niet meer is ontwaakt.
De Stichting Wim Izaks bestaat nog. De tentoonstellingen verbonden aan de Wim Izaksprijs van 2008 en 2010 konden, behalve in Dordrecht, ook getoond worden in onze eigen ruimte in de prachtige Tricotfabriek in Winterswijk. De schilderijen, tekeningen en grafiek van Wim waren er in een open depot ondergebracht. Dat heeft Jo allemaal niet meer meegemaakt, evenmin als de sluiting van de expositieruimte in 2013. Haar jaren waren een tijd van oogsten wat Wim met zijn onstuitbare energie tijdens zijn korte leven had gezaaid. Zonder die kant van zichzelf te kennen, wist ze liefhebbers ertoe te brengen kunst te kopen. Mensen zagen hoe het haar raakte en hoe zij zonder commercieel belang het geld vergaarde dat aan andere talenten ten goede moest komen. Het tweejaarlijks uitreiken van de Wim Izaksprijs was de hoofdactiviteit van de stichting. Het leverde een kring van kunstenaars op die de stichting, en Jo in het bijzonder, in hun hart sloten.
Jo was leraar Nederlands aan een scholengemeenschap in Holten. Ook daar wilde zij niets liever dan haar enthousiasme voor de literatuur overdragen op jonge mensen. Dat is bij veel van hen gelukt.
Na de dood van Wim kreeg zij er een tweede bestemming bij. Toen uiteindelijk kanker haar het werken op school onmogelijk maakte, stortte zij zich op de kunst, reizen, atelierbezoeken, lezen, koken, praten, brieven schrijven…
Dat leven, die laatste vijf jaren, hebben wij samen gedeeld. Het stopte niet toen haar wereld kleiner werd en zij het huis, later het bed, niet meer kon verlaten. Het leek nooit te kunnen stoppen. Zij was er het middelpunt van, zonder haar miste het mechaniek een drijfveer en dat was geen probleem, want zij was er gewoon nog. Helder. Energiek. Belangstellend. Aansporend.
De wereld kwam niet tot stilstand toen we haar uiteindelijk op de platte kar met een mooi paard ervoor vanuit haar tuin naar de begraafplaats brachten. Voor het eerst in haar bestaan kwam ze in een nieuwbouwwijk terecht. Op haar grafsteen staat de laatste strofe van het gedicht Hoonte van Gerrit Achterberg:
Hier krijgt het ogenblik voldoende grootte
en achtergrond, een eeuwig open doek
voor de verbeelding van het paradijs.
Tien jaar…
Geraakt door deze overwegingen, verwondert dat het al weer tien jaar geleden is, dat we afscheid genomen hebben van deze bijzondere vrouw.
Een vrouw aan wie ik alleen maar goede herinneringen heb en van wie ik het zeer betreur
dat ze niet meer onder ons is
Wim was bijzonder maar Jo was ook heel bijzonder. Alweer tien jaar geleden